Józef Pogan – Powiatowa i Gminna Biblioteka Publiczna w Jerzmanowicach

Józef Pogan

Twórczość

1. Głos. Poezje. Trembowla: Ogólnopolski Informator, 1938, 22 s.

2. Ugory. [Powieść]. Powstała w 1941. Wydanie z życiorysem własnym autora. Słowem wstępnym poprzedził S. Pigoń. [Warszawa:] Czytelnik, 1947, 190 s.

3. Cierpki owoc. [Opowiadanie]. Orka, 1945, nr 4-9.

4. Dekret niebieski; Biedny i bogaty. Opowiadania. Łódź: Wydawnictwo Związek Samopomocy Chłopskiej, 1946, 16 s.

5. Rodzina Ciemnych. (Dramat w 1 akcie). Wieś, 1946, nr 15-17.

6. Cierpki owoc. Nowele i opowiadania. Warszawa: Książka, 1948, 123 s.

7. Na głodnym zagonie. [Powieść]. Warszawa: Czytelnik, 1950, 154 s.

Opracowania (wybór)

1. Z. Kałużyński: „Biedny i bogaty” J.P. Wieś, 1946, nr 1.

2. K. Wyka: Od Pogana do Balzaka, od Przybosia do Homera. Gawęda polemiczna. Odrodzenie, 1946, nr 3.

3. J. Marszałek: Nad „Ugorami” P. Wieś, 1947, nr 26.

4. L. Sobierajski: Od ekonomii do polityki. Wieś, 1947, nr 26.

5. J. Walenciak: Rezerwaty. Wieś, 1948, nr 32/33 [rec.: Cierpki owoc].

6. A. Kamieńska: Pisarz klasy biedniackiej. Wieś, 1948, nr 38/39.

7. J. Pierzchała: Będkowice, wieś polska. Kuźnica, 1948, nr 19.

8. K. Wyka: Książki o wsi. Twórczość, 1948, nr 6 [m.in. dot.: Ugory].

9. M. Koliba: J.P. Twórczość, 1950, z.12 [rec.: Na głodnym zagonie].

10. M. Nowiński: Opowieść o biedniakach. Wieś, 1950, nr 39 [rec.: Cierpki owoc].

11. A. Kamieńska: P. – jakim jest. Wieś, 1951, nr 10.

12. O. Dziechciarz: Pisarz chłopski Józef Pogan “Skandalista” z Jerzmanowic, [w:] Olkuskie… ongiś i dziś…, Dąbrowa Górnicza, 2008, s. 71-79.

Życiorys Józefa Pogana

Urodzony 30 stycznia 1905 roku we wsi Jerzmanowice pod Ojcowem w rodzinie małorolnego chłopa; syn Jana Pogana i Zofii z Mrozowskich. Naukę zakończył na trzeciej klasie szkoły powszechnej. Od trzynastego roku życia pracował jako robotnik rolny. W 1927 ożenił się z Marią Brandys i zamieszkał we wsi Będkowice, gdzie uprawiał własną ziemię oraz wynajmował się do prac polowych. Należał do Koła Młodzieży Wiejskiej „Siew”, został wybrany na jego prezesa, zorganizował amatorskie kółko teatralne. Działał w miejscowej OSP, był jej sekretarzem. Debiutował w 1938 wierszem pt. „Żałoba Polski. W rocznicę zgonu Marszałka Józefa Piłsudskiego” w Życiu Strażackim (nr 5). W okresie okupacji niemieckiej mieszkał nadal w Będkowicach; próbował rozwijać pracę literacką. W 1944 roku pracował przez kilka miesięcy jako stróż nocny w majątku ziemskim w Więckowicach pod Krakowem. W maju 1945 wyjechał na Górny Śląsk i zamieszkał we wsi Halemba pod Katowicami. Zajął się prowadzeniem niewielkiego gospodarstwa i pracą literacką. Fragmenty powieści, opowiadania i artykuły publikował m.in. w Orce (1945-46; tu w 1945 cykl reportaży pt. „W śląskiej wsi”), Wsi (1945-53), Dzienniku Ludowym (1946-47), Ogniwach (1946-49). W latach 1946-47 był redaktorem działu literackiego w Zagrodzie Chłopskiej. Należał do Stronnictwa Ludowego.
W 1947 został członkiem ZZLP (od 1949 ZLP; w latach 1949-50 przewodniczący Komisji Rewizyjnej). Od 1950 był członkiem PZPR. Od lutego do sierpnia 1950 kierował Świetlicą Górniczą w Bielaszowicach pod Katowicami. W 1951 przeniósł się do Katowic, w tymże roku został wiceprezesem Oddziału Katowickiego ZLP. Jako prelegent współpracował z domami kultury i świetlicami, jako autor reportaży – z rozgłośnią Polskiego Radia w Katowicach. Otrzymał nagrodę literacką m. Katowice (1951). W latach 1953-55 pracował jako redaktor działu rolnego w Dzienniku Zachodnim, następnie jako kierownik literacki Opery Bytomskiej. Pełnił funkcję przewodniczącego Oddziału Stowarzyszenia Ateistów i Wolnomyślicieli w Katowicach, był też członkiem Prezydium Wojewódzkiego Zarządu Krzewienia Kultury Świeckiej w Katowicach. W 1976 otrzymał odznakę „Zasłużony w Rozwoju Województwa Katowickiego”. Od 1983 należał do nowego ZLP. Zmarł 14 marca 1988 roku w Katowicach.

__________________________________________________________________

Józef Pogan
Sekretarz OSP Będkowice

Święty Florianie!